درست دو میلیارد سال پس از آغاز جهان، گروهی بین المللی از ستاره شناسان یکی از کهکشان های کم یاب منتشرکننده ی پرتو گاما از دسته ی BL Lacertae را کشف کردند. این گروه از یکی از تلسکوپ های نوری بزرگ جهان به نام  GTC (مخفف Gran Teelscopio Ganarias) استفاده کردند که در رصدخانه ی del Roque del Los Muchachos قرار دارد.

گروه پژوهش از پژوهشگرانی از دانشگاه UCM اسپانیا، DESY آلمان، دانشگاه ریورساید کالیفرنیا و دانشگاه کلمسون (ایالات متحده) تشکیل و یافته های آن ها در مجله ی The Astrophysical منتشر شده است.

تنها درصد کمی از کهکشان ها پرتوهای گاما را منتشر می کنند. پرتو گاما یکی از پرتوهای شدید در طیف مرئی است. به اعتقاد ستاره شناسان، این فوتون های پرانرژی از مجاورت سیاه چاله های غول آسای مرکز کهکشان سرچشمه می گیرند. به این کهکشان ها، کهکشان های فعال گفته می شود. سیاه چاله ماده ی اطراف خود را می بلعد و جریان های پرانرژی یا به بیان دیگر جریان های هم راستای ماده و پرتو را منتشر می کند.

تعداد کمی از پرتوهای این کهکشان های فعال (کمتر از 1 درصد) به صورت کاملا تصادفی در راستای زمین منتشر می شوند. دانشمندان به این کهکشان ها بلازر می گویند. بلازرها یکی از منابع قدرتمند تشعشعات کیهانی هستند. بلازرها به دو دسته تقسیم می شوند: 1. BL Lac یا BL Lacertae؛ 2. کوازارهای طیف یکنواخت (FSRQ).

براساس داده های موجود درباره ی این اجرام نجومی اسرارآمیز، FSRQها کهکشان های نسبتا جوان و مملو از گاز و غبار در اطراف مرکز خود هستند. با گذشت زمان، سیاه چاله ی مرکزی مواد اطراف را می بلعهد و FSRQ به شیء BL Lac تبدیل می شود. ویدی پالیا، پژوهشگر DESY و یکی از پژوهشگران این پروژه می گوید: «BL Lac ها معمولا مرحله ی تکامل یافته و مسن تر بلازرها هستند؛ درحالی که FSRQ جوان تر است.»

آلبرتو دومینگوئز، از مؤسسه ی ذرات فیزیک و کیهان (IPARCOS) در UCM و یکی از مؤلفان این پژوهش، نیز معتقد است: «ازآنجاکه سرعت نور محدود است، هرچه دورتر را نگاه کنیم، به آغاز سن جهان نزدیک تر می شویم.»

به عقیده ی ستاره شناسان، سن فعلی جهان تقریبا 13/8 میلیارد سال است. دورترین FSRQ در فاصله ای شناسایی شد که درست یک میلیارد سال از سن جهان می گذشت. درمقابل، دورترین BL lac در فاصله ای کشف شد که سن جهان 2/5 میلیارد سال بود؛ درنتیجه، فرضیه ی تکامل FSRQ به BL lac معتبر است. حال گروهی از دانشمندان بین المللی جرم جدیدی از نوع BL Lac به نام 4FGL J1219.0+3653 را کشف کرده اند که در فاصله ی دورتری قرار دارد.


مقاله های مرتبط:


آیا ممکن است کهکشانی کاملا از ماده تاریک تشکیل شده باشد
سیاه چاله های کلان جرم ممکن است همان کرم چاله ها باشند


کریستینا کابلو، دانشجوی فارغ التحصیل در IPARCOS-UCM، بیان می کند: «ما BL Lac جدید را در فاصله ی دورتری کشف کردیم که با نمونه ی قبلی 800 میلیون سال نوری اختلاف دارد؛ یعنی زمانی که جهان کمتر از دومیلیارد سال داشت.» افزون براین نیکولاس کاردیل، یکی از استادان IPARCOS-UCM، اعتقاد دارد: «این یافته سناریوی قبلی را به چالش می گیرد که بر اساس آن BL Lac-ها فاز تکامل یافته ی FSRQ هستند.»

جسوس کالگو، یکی دیگر از استادان IPARCOS-UCM و ازجمله مؤلفان پژوهش، معتقد است: «این کشف دانش پیشین ما درباره ی تکامل کیهانی بلازرها و کهکشان های فعال را نقد می کند.» پژوهشگران از ابزارهای EMIR و OSIRIS ساخت مؤسسه ی IAC استفاده و آن ها را روی GTC یا گرانتکان نصب کردند. رومان کورای، رئیس گرانتکان می گوید:

این نتایج نمونه ی واضحی از روش ترکیب ناحیه ی جمع آوری GTC، بزرگ ترین تلسکوپ نور مرئی جهان، با قابلیت های منحصر به فرد ابزارهای مکمل هستند که روی تلسکوپ نصب شده اند و درک ما از جهان را بهبود می دهند.