در سال 2019، دانشمندان نشان دادند که سوراخ ازن جنوبگان از زمان شروع ردیابی، یعنی سال 1982، به کوچک ترین اوج خود رسیده است؛ اما به روزرسانی سال 2020 درباره ی این ناهنجاری جوّی چشم انداز تأمل برانگیزی را به همراه دارد. دیگو لویولا، از مرکز هوافضای آلمان توضیح می دهد: «مشاهده های ما نشان می دهد که سوراخ ازن سال 2020 از اواسط آگوست به سرعت رشد کرده است و بیشتر قاره جنوبگان را دربر می گیرد.»

اندازه گیری های جدید ماهواره سنتینل-5پی آژانس فضایی اروپا نشان می دهد که سوراخ ازن دوم اکتبر سال جاری به بیشترین اندازه ی خود (حدود 25 میلیون کیلومترمربع) رسیده است. بدین ترتیب، این رکورد درکنار سوراخ های ازن سال های 2018 و 2015 قرار می گیرد که به ترتیب قله های 22/9 و 25/6 میلیون کیلومتر مربع را ثبت کردند. وینسنت هنری پیوچ، دانشمند علوم جوّی از مرکز اروپایی پیش بینی میان مدت وضع هوا می گوید:

ازنظر وسعت رویدادهای سوراخ ازن، هر سال تغییرپذیری زیادی وجود دارد. سوراخ ازن سال 2020 مانند سوراخ ازن سال 2018 است که آن نیز سوراخ کاملا بزرگی بود و قطعا در صدر رکوردهای 15 سال اخیر لایه ازن قرار دارد.

علاوه بر نوسان های سال به سال، سوراخ لایه ی ازن روی جنوبگان هر سال نیز دچار نوسان و کوچک و بزرگ می شود و غلظت ازن درون سوراخ زمانی کاهش پیدا می کند که دما در استراتوسفر سردتر می شود. وقتی این اتفاق می افتد؛ به ویژه وقتی ابرهای استراتوسفر قطبی در دمای کمتر از 78- درجه ی سانتی گراد تشکیل می شوند، واکنش های شیمیایی در حضور تابش خورشیدی مولکول های ازن را تخریب می کنند. پیوچ می گوید:

با بازگشت نور خورشید به قطب جنوب در هفته های اخیر، تخریب مداوم ازن روی این منطقه را شاهد بودیم. پس از سوراخ ازن سال 2019 که به طور غیرعادی و البته برای مدت کوتاهی کوچک بود و دلیل آن شرایط خاص هواشناسی بود، امسال در حال ثبت سوراخ نسبتا بزرگی هستیم که تأیید می کند باید اجرای ممنوعیت های انتشار موادشیمیایی تخریب کننده ی ازن را ادامه دهیم که براساس پروتکل مونترال تعیین شد.

پروتکل مونترال نقطه ی عطفی در دستاورهای زیست محیطی بشر به شمار می رود و تولید کلروفلوئوروکربن های مضر (CFCها موادشیمیایی هستند که قبلا در مبردها و بسته بندی ها و افشانه ها استفاده می شدند) را به تدریج متوقف کرد که مولکول های ازن را در حضور نورخورشید تخریب می کنند.

درحالی که اکنون می دانیم اقدامات انسانی در برطرف کردن سوراخ لایه ازن جنوبگان مؤثر بود، نوسان های مداوم دیده شده در سال های متمادی نشان می دهد که روند بهبودی آن طولانی مدت خواهد بود. ارزیابی سال 2018 سازمان جهانی هواشناسی نشان داد که غلظت های ازن بالای جنوبگان حدودا تا سال 2060 به سطوح نسبتا طبیعی پیش از دهه ی 1980 برمی گردد. برای تحقق این هدف باید به پروتکل پایبند باشیم.

درحالی که حداکثر اوج سال 2020 بزرگ ترین موردی نیست که تاکنون ثبت شده است (بزرگ ترین مربوط به سال 2000 با سوراخی به وسعت 29/9 میلیون کیلومترمربع بود)، هنوز درخور توجه است و این سوراخ یکی از عمیق ترین سوراخ هایی محسوب می شود که در سال های اخیر ثبت شده است.


مقاله های مرتبط:


کوچک شدن عجیب سوراخ لایه ازون در سال 2019
تشکیل سوراخی بزرگ و نادر در لایه ازن شمالگان
تأثیر سوراخ لایه ازن بر تغییرات اقلیمی 


پژوهشگران می گویند رویداد سال 2020 تحت تأثیر گردباد قطبی قدرتمندی رخ داده است که پدیده ا ی بادی است که دمای استراتوسفری بالای جنوبگان را سرد نگه می دارد. درمقابل به گفته ی دانشمندان، در آن زمان دمای گرم تر سال گذشته باعث ثبت کوچک ترین سوراخ ازن در سال 2019 شد. پل نیومن، دانشمند علوم زمین در مرکز پرواز های فضایی گادرد ناسا، در آن زمان گفت:

باید بدانیم آنچه در سال 2019 شاهدش هستیم، ناشی از دمای استراتوسفری گرم تر است و علامت این موضوع نیست که ازن جوی به طور ناگهانی و به سرعت رو به بهبودی است.

اگرچه ممکن است مسیر سریعی وجود نداشته باشد و به احتمال اوج های ترسناک دیگری را در سال های پیش رو خواهیم دید، پروتکل مونترال پشتوانه ی ما است. اگر آن را رعایت کنیم، روزی به آنجا خواهیم رسید.