آخر هفته چه فیلمی ببینیم: از The Devil تا The Holy Mountain

تعلیق یکی از زیباترین عناصر سازنده ی سینمای قصه گو است و نویسندگان و کارگردان های زیادی در پخته تر و جدی تر شدن نقش آن درون جهان هنر هفتم تأثیرگذار بوده اند. اما در عین آن که امروز تقریبا همه ی درام های سینمایی درگیرکننده و جذاب شامل سطحی از تعلیق می شوند، همچنان فیلم های تریلر منبع اصلی غرق شدن در احساس نگرانی از ندانستن هستند؛ چه وقتی هویت فرد سایه انداخته بر دیوار را فاش نمی کنند و چه وقتی پروتاگونیست را در تنگنای پیدا شدن قرار می دهند.

با اینکه همه ی فیلم های حاضر در این مقاله ی معرفی فیلم سینمایی، متمرکز روی سبک Thriller نیستند، اما اکثر آن ها بخش خوبی از ثانیه های خود را براساس توجه کافی به تعلیق سازی های ارزشمند شکل داده اند. همچنین از آن جایی که دهه ی 70 میلادی را می توان دورانی کلیدی و درخشان برای رشد سینمای تریلر دانست، این جا با 3 فیلم از همان دهه مواجه می شویم. هرچند فیلم آخر مقاله هم که یک کمدی وسترن با درصد رضایت 100 منتقدان در راتن تومیتوز است، فاصله ی زمانی زیادی با 3 محصول دیگر ندارد و از اواسط دهه ی 80 میلادی بیرون می آید.

(The American Friend (1977

مگر می توان از فیلم های تعلیق زا سخن به میان آورد و سری به کارنامه ی ویم وندرس نزد کسی که خیلی ها دو فیلم Wings of Desire و «پاریس، تگزاس» او را دیده اند اما شوربختانه The American Friend را نمی شناسند. این فیلم یکی از بهترین آثار کارگردان آلمانی است که با اقتباس از یک رمان معروف و در فضایی نئو-نوآر، مخاطب را به آشنیی با یک جنایت کار بزرگ می رساند. هرچند شاید داستان اصلی The American Friend راجع به فردی باشد که بی گناه باید برای گناهان یک خلافکار جواب پس بدهد. اما می دانید اصلی ترین نقطه ی قوت The American Friend چیست داشتن قاب هایی که حتی یکی از آن ها شامل رنگ آمیزی اتفاقی نمی شود و دائما با تنظیم رنگ درست، اتمسفر مد نظر فیلم ساز را بر قصه حاکم کرده اند. The American Friend خالی از دقایق اضافی و خالی از جزئیات اضافی است. به همین خاطر مخاطب به سرعت می فهمد که نباید چشم از آن بردارد تا کوچک ترین بخش ارزشمندی از اثر را هم از دست ندهد.

تعلیق در ثانیه به ثانیه ی The American Friend جریان می یابد و مخاطب را از همان ابتدا فریب می دهد. راستی فیلم از ریتم ایده آلی برخوردار است و به همین خاطر دچار افت در ایجاد احساس نگرانی نمی شود. در نتیجه مخاطب برای مدتی طولانی تنش حاضر در قصه گویی را احساس می کند و همزمان با لذت بردن از غرق شدن درون عمق اجراها، از سرنوشت هر موجود زنده ی حاضرشده در مقابل دوربین فیلم بردار می ترسد.

(The Devil/Diabel (1972

آندژی ژووافسکی (Andrzej Żuławski) که بیشتر به خاطر فیلم ترسناک تکان دهنده ی Possession به یاد آورده می شود، در The Devil مخاطب را با ریشه های وحشت و دیوانگی جنگ آشنا می سازد؛ فیلمی که در وصف آن می گویند: «با تک تک تکان های دوربین دست شما را می گیرد و به طبقات پایین تر جهنم می برد».

در یک جنگ تاریخی، فیلم The Devil مخاطب را با یک نجیب زاده ی لهستانی به اسم جیکوب آشنا می سازد که در صومعه ای تخریب شده حکم یک زندانی را دارد؛ صومعه ای که در سال 1793 میلادی همزمان یک بیمارستان، یک زندان و یک دیوانه خانه به حساب می آمد. همه چیز ترسناک به نظر می رسد. اما وقتی یک فرد مرموز و اهریمنی سوار بر اسب خود جیکوب را نجات می دهد و یک راهبه ی ساکت وارد قصه می شود، اوضاع از قبل هم دهشتناک تر خواهد شد. درحالی که جیکوب فکر می کرد صرفا قرار است به زودی خانواده ی در حال تقلای خود را بیابد.

جنون آرام ارام بر همه ی شخصیت ها و خود قصه گویی سوار می شود تا آن چنان اعمال خشنی جلوی چشم مخاطب قرار بگیرند که تحمل تماشای آن ها واقعا سخت به نظر می آید. این جا فیلم ساز آدم ها را به سان آینه هایی بازتاب دهنده به تصویر می کشد که خواسته یا ناخواسته مشغول تکرار خشونت مریض پیرامون خود شده اند. به همین خاطر از آن جایی که نه این دنیا و نه کارهای زشت آن را می توان زیر سؤال برد، دیگر همه ی افراد برای همه ی افراد شبیه تهدید هستند و بیننده در تعلیق دست وپا می زند.

این فیلم قبل از اکران مدتی اجازه ی پخش نداشت و پس از آن که با ترسیم بیش از حد قوی تک تک احساسات تلخ در جهان آن مواجه شدید، شاید دیگر مسئولان وقت لهستان را به خاطر عقب انداختن تاریخ اکران آن تا جای ممکن، سرزنش نکنید.

(The Holy Mountain (1973

اگر خود خود جنون تبدیل به یک فیلم سینمایی می شد، بدون شک نتیجه قابل تحمل تر، عادی تر و سبک تر از فیلم The Holy Mountain بود. این یکی از آن آثار کاملا بزرگ سالانه ی ساخته شده برای گروه بسیار محدود و خاصی از تماشاگرها است که خیلی از بزرگ سال ها را هم در عرض 23 دقیقه مریض می کند. بالاخره این عجیب ترین اثر آلخاندرو خودوروفسکی است؛ فیلم سازی که دیوید لینچ سرتاسر کارنامه ی هنری خود را تاثیرگرفته از او می داند. پس فقط اگر می خواهید قدم به منبعی از دیوانگی بگذارید و سپس برای بازگرداندن وضعیت عقلی خود به حالت قبلی تلاش کنید، The Holy Mountain را ببینید.

در وصف «بهترین فیلم هرگز ساخته نشده ی تاریخ» یعنی فیلم Dune آلخاندرو خودوروفسکی گفته می شود که قرار بود تماشای آن احساس «14 ساعت مصرف مداوم روان گردان بدون مصرف آن» را تحویل تماشاگر دهد. اگر فکر می کنید این توصیف کمی اغراق آمیز و غیرواقعی است، احتمالا دیدن The Holy Mountain و تک تک قاب های سورئال آن نظرتان تغییر خواهد کرد. این اثری از یک فیلم ساز است که می گویند نمی شود فهرستی درباره ی آثار دیوانه کننده ی سینمایی ساخت و در آن بارها به سینمای او اشاره نکرد.

The Holy Mountain که قطعا عده ای را به یاد بعضی از عجیب ترین فیلم های لوئیس بونوئل می اندازد، پرشده از نمادسازی های دینی و غیردینی است. در نتیجه مخاطبی که سینما را به عنوان محفلی برای کسب عجیب ترین تجربه های بصری می شناسد، با آن همراه خواهد شد و احتمالا به برخی از دقایقش برای طولانی مدت فکر خواهد کرد. در همین حین بینندگان محترم زیادی هم The Holy Mountain را یک مزخرف پررنگ شده توسط افراد خاص صدا می زنند.

(Tampopo (1985

فیلم کمدی Tampopo به کارگردانی جوزو ایتامی و با نقش آفرینی نابوکو میاموتو، تسوتومو یامازاکی، کوجی یاکوشو و کن واتانبه محصولی 115 دقیقه ای از سینمای کشور ژاپن است. منتقدان باور دارند که Tampopo از آن کمدی های شجاعی است که راه همراه کردن مخاطب با خود بدون پیروی از یک ریتم مشخص را یاد گرفته اند. البته فیلم در هجوگویی به هدف انتقاد هم تیغ تیزی دارد و همزمان خنده آور، جذاب و پرشده از محبت به نظر می رسد. پس اگر می خواهید قصه ای را بشنوید که در آن به عشق انسان ها به تغذیه ی درست و متنوع پرداخته می شود، این فیلم سینمایی را از دست ندهید. Tampopo فرهنگ ارزشمند سرزمین آقتاب تابان را نیز از دریچه ی یک نگاه ساده اما عمیق بررسی می کند. چون فیلم ادعای زیادی ندارد و به خوبی از پرداختن به جزئیات، برای رسم تصویری بزرگ درباره ی قش غذا روی فرهنگ های شرقی بهره می برد.

یک دستور پخت فوق العاده، چند غذای محبوب، فروشنده ای که اهداف خاصی را دنبال می کند و قصه ای ماجراجویانه درباره ی آدم هایی که در دل آشپزخانه به اکتشاف و اختراع می پردازند. Tampopo روی پایه های زیادی بنا می شود و آدم های خوش خوراک و عجیب متعددی را درون جهان خود جا می دهد. از آن عجیب تر هم اینکه حتی قصه گویی سورئال هم پای خود را به فیلم باز می کند تا دقیقا هر لحظه ای که از این داستان بزرگ سالانه انتظار به تکرار افتادن را دارید، باز هم توانایی ارائه ی سرگرمی به مخاطب خود را به رخ بکشد.