قوانین عکاسی خیابانی در ایران

عکاسی خیابانی شاید در ابتدا ذهنتان را به سمت عکاسی برای گالری بکشاند اما ما در این مقاله قصد داریم در مورد تمامی قوانین عکاسی خیابانی در ایران که در آن ها بحث حریم شخصی و حقوق سوژه و عکاس مطرح است، صحبت کنیم. مانند عکاسانی که در رسانه ها، نهادهای دولتی یا شخصی کار می کنند و در فضاهای عمومی و مواجهه با مردم کار خود را پیش می برند.

یکی از اصلی ترین حوزه های این نوع عکاسی، عکاسی خبری است که شامل عکاسی برای روزنامه ، سایت های خبری یا صفحات شبکه های اجتماعی است. کمتر از سه دهه پیش عکس ها فقط کارکرد تزیینی داشتند و بیش تر برای جلوه دادن به روزنامه ها استفاده می شدند. اما امروزه اصلی ترین روش خبررسانی و انتقال مفاهیم محسوب می شوند.

در ادامه تمامی قوانین حریم خصوصی درباره عکاسی خیابانی و خبری و همچنین عکاسی از اماکن مختلف را بررسی خواهیم کرد. تمامی مواردی که در ادامه ذکر می کنیم برگرفته از اظهارات کامبیز نوروزی، حقوقدان و کارشناس رسانه در نشست «حقوق حرفه ای فتوژورنالیسم در ایران» است. اگر در زمینه عکاسی خیابانی و خبری فعالیت دارید یا قصد شروع عکاسی در این ژانر ها را دارید، آشنایی با قوانین عکاسی خیابانی در ایران برایتان ضروری خواهد بود. پس با ما همراه شوید.

بیشتر بخوانید : دوربین مناسب عکاسی خیابانی

عکاسی در فضاهای عمومی

شاید تا به حال به هنگام عکاسی خیابانی با اعتراض افرادی که در کادر دوربینتان قرار دارند مواجه شده و بیخیال ثبت تصویر شده باشید. اما آیا واقعا حق با آن ها بوده است؟ چیزی که در این شرایط اهمیت پیدا می کند تعیین حریم خصوصی افراد است. برای اینکه بتوانید فضای عمومی و خصوصی را از هم بازشناسید، دولت و حقوق دانان رسانه ای، این حریم ها را مطابق با عرف جامعه تعیین می کنند. بنا به قوانین، فضاهایی که افراد زیادی بدون اجازه می توانند در آن رفت و آمد کنند، فضای عمومی تلقی می شود.

برای مثال خیابان، سازمان ها و شرکت های دولتی، راهروی وزارت خانه ها و ادارات دولتی، استادیوم های ورزشی و از این قبیل مکان ها که افراد زیادی می توانند بلیط خریده و وارد آن شوند، فضای عمومی محسوب می شوند. و طبق قوانین عکاسی خیابانی در ایران ، عکاسی در فضا های عمومی آزاد است. البته با رعایت مواردی که در ادامه توضیح خواهیم داد.

عکاسی در فضاهای نیمه خصوصی، نیمه دولتی

تعیین فضاهای خصوصی و نیمه خصوصی توسط اداره اماکن صورت می گیرد که بر اساس مقررات این اداره، رستوران ها، سالن های تئاتر و همایش ها، سالن های کنسرت و سالن های ورزشی با اینکه مکان های عمومی هستند، اما نیمه خصوصی و نیمه عمومی محسوب می شوند. در بسیاری از این فضاها، افراد یا محوطه کوچکی به عنوان حریم خصوصی دارند یا مکان های خصوصی مانند اتاق در این مکان ها وجود دارد و یا فعالیتی که در این مکان ها صورت می گیرد دارای ارزش مادی و معنوی برای سازنده اثر است. مانند تولیدات سینما و تئاتر که عکاس بدون کسب مجوز، امکان عکاسی از صحنه تئاتر را ندارد. بطور کلی برای ورود به فضاهای نیمه خصوصی و عکاسی از آن ها باید از صاحب مکان یا اداره مربوطه مجوز گرفته شود.

بیشتر بخوانید : 30 عکاس خیابانی که باید بشناسید

عکاسی از فضا و حریم خصوصی

حریم خصوصی به هر فضایی گفته می شود که مربوط به شخص یا اشخاص خاصی بوده و اطلاعاتی در آن وجود دارد که فاش و عمومی شدن آن برای این افراد ضرر رسان است و یا علاقه ای به فاش شدن آن ها ندارند. حریم خصوصی در هر کشور و سنتی تعریف خاصی دارد. برای مثال حرم خصوصی ایرانیان با حریم خصوصی مردم کشور های اروپایی کاملا متفاوت است و حتی ممکن است حریم خصوصی در شهر های مختلف یک کشور نیز متفاوت باشد.

از نظر قانون عکاسی خیابانی عکس گرفتن از خانه، اتومبیل، اتاق هتل، مسافرخانه، چادر، بطور کلی هر جایی که فرد در آن سکونت دارد، جزو فضاهای خصوصی محسوب شده و عکاسی از آن ها کاملا ممنوع است. از مشکلات عکاسی خیابانی عکاسی از چهره افراد است. چهره افراد نیز جزو حریم خصوصی محسوب می شود. عکاسی از چهره افراد در صورتی قانونی است که با اجازه سوژه انجام بگیرد، اما اگر چهره افراد بطور دقیق در کادر تصویر قابل شناسایی نباشد، نیازی به اجازه گرفتن نیست. حریم خصوصی تنها جایی است که عکاسی در آن بطور قطعی ممنوع است. البته می دانید که منظور ما عکاسی خیابانی و خبری است.

علاوه بر حریم خصوصی افراد، مکان هایی وجود دارد که وجهه امنیتی برای سازمان ها، دولت ها و نهاد های مختلف دارند و عکاسی در آن ها غیر قانونی است. عکاسی از مکان های نظامی و امنیتی مانند کلانتری، پادگان، زندان و ساختمان های وزارت اطلاعات و غیره که در آن ها تابلو هشدار «عکاسی ممنوع» نصب شده است، ممنوع می باشد و در صورت عکاسی پیگرد قانونی خواهد داشت.

بیشتر بخوانید : تکنیک های عکاسی خیابانی برای تازه کارها

آزادی در عکاسی خیابانی

با اینکه به دلیل عرف جامعه، محدودیت های زیادی در کشور ما برای عکاسی خیابانی وجود دارد اما اگر این محدودیت ها را از نظر قانونی بررسی کنیم تمامی آن ها غیرقانونی است و عکاسی از فضاهای خیابانی مانند ترافیک، مغازه ها، دستفروشان کنار خیابان و هر نوع عکاسی ای که چیزی غیر از چهره افراد را به تصویر بکشد، عکاسی در فضای عمومی محسوب شده و در این موارد هیچ گونه محدودیتی برای عکاسان وجود ندارد.

عکاسی از حریم خصوصی سلبریتی ها و مسئولین

قوانین عکاسی خیابانی درباره افراد مشهور جامعه صدق نمی کند. افرادی که در جامعه دارای شهرت، منزلت و مقام خاصی هستند، نسبت به مردم عادی، حریم خصوصی متفاوتی دارند و چون به منابع قدرت وصل بوده و بطور دائم با مردم در ارتباط هستند و بر روی افکار و اذهان آنان تاثیر می گذارند و در اغلب موارد به عنوان الگو از آن ها تقلید می شود، حریم خصوصی متفاوتی داشته و رسانه ها و عکاسان حق نظارت بر عملکرد آنان را دارند.

ورزشکاران، سلبریتی ها، مسئولین و افراد سیاسی از این دسته محسوب می شوند. همچنین به دلیل اینکه اداره کشور در دست مسئولین است، رسانه ها و عکاسان آزادند تا از عملکرد و دارایی های مالی آنان گزارش تهیه کنند. همچنین ثبت چهره افراد در جلسات دولتی و سیاسی، کاملا قانونی بوده و هیچ محدودیتی برای عکاسان در این باره وجود ندارد.

با اینکه عکاسی خیابانی و خبری دردسر های زیادی دارد و نیازمند رعایت تمامی قوانین یاد شده است، اما پر مخاطب ترین و تاثیرگذارترین ژانر عکاسی از نظر اجتماعی و سیاسی است که هزاران واژه را یک باره در یک کارد کوچک به مخاطب انتقال می دهد. پس اگر قصد دارید در این حیطه کار کنید، از همان ابتدای کار قوانین عکاسی خیابانی در ایران را مد نظر قرار دهید و به دنبال ایده های ناب عکاسی باشید.